در ماده دو (B) پیوست اول مذاکرات وین، توضیحات و جزئیاتی درباره بازطراحی رآکتور آب‌سنگین اراک منتشرشده است، جزئیاتی که نشان می‌دهد اگرچه رآکتور آب‌سنگین اراک در جای خود قرار دارد، لکن دیگر آب‌سنگین نام ندارد بلکه فنّاوری جدیدی است که توسط غرب وارد میشود و عملاً دانشمندان هستهای نقشی در این بازطراحی ندارند و فنّاوری وارداتی است.
- داستان تلخ بتن‌ریزی در قلب رآکتور آب‌سنگین اراک
دراین‌بین، آنچه از همه تلخ‌تر است، از کار افتادن هسته رآکتور آب‌سنگین اراک با بتن است. بر اساس بند سوم ماده دوم پیوست اول، هسته یا دیگ رآکتور اراک، می‌بایست برای اطمینان طرف غربی از عدم استفاده میله‌های سوخت، با بتن پر شود.
Iran will not pursue construction at the existing unfinished reactor based on its original design and will remove the existing calandria and retain it in Iran. The calandria will be made inoperable by filling any openings in the calandria with concrete such that the IAEA can verify that it will not be usable for a future nuclear application. In redesigning and reconstructing of the modernized Arak heavy water research reactor, Iran will maximise the use of existing infrastructure already installed at the current Arak research reactor.
ترجمه وزارت خارجه:
ایران به ساخت‌وساز رآکتور ناتمام موجود بر مبنای طرح اولیه ادامه نخواهد داد و کالندریای موجود را خارج کرده و آن را در ایران نگهداری میکند. تمام کانال‌های کالندریا با بتن به‌گونه‌ای پر میشوند که برای کاربرد هستهای غیرقابل استفاده باشد و آژانس بتواند غیرقابل استفاده بودن آن را راستی آزمایی کند. برای مدرن کردن و بازسازی رآکتور آب‌سنگین اراک، ایران بیشترین استفاده را از زیرساخت‌های موجود در رآکتور آب‌سنگین اراک خواهد داشت.
بر اساس اظهارنظر نمایندگان و کارشناسان، کالندریا یا همان هسته رآکتور آب‌سنگین اراک، از شاهکارهای بومی – صنعتی جوانان ایرانی بوده است که بر اساس مذاکرات وین، با بتن پر میشود.
- آمریکا اجازه حضور ایران در فناوری بازطراحی رآکتور اراک را هم نمی‌دهد
بر اساس بند نهم در پیوست اول مذاکرات وین، بااینکه جمهوری اسلامی ایران قبول کرده است رآکتور آب‌سنگین اراک را تغییر بدهد یا به قول دیپلمات‌ها و دکتر صالحی، مدرن کند، غرب و در رأس آنها، آمریکا، اجازه ورود ایران در موضوعات تحقیقاتی و آزمایش‌های اولیه برای ساخت رآکتور بازطراحی شده را هم نمی‌دهند و عملاً تمامی آزمایش‌ها در کشور ثانویه به‌جز ایران انجام خواهد گرفت و حتی این آزمایشات در داخل ایران هم انجام نمی‌گیرد.
The redesigned reactor will use up to ۳.۶۷ percent enriched uranium in the form of UO ۲with a mass of approximately ۳۵۰ kg of UO۲ in a full core load, with a fuel design to be reviewed and approved by the Joint Commission. The international partnership with theparticipation of Iran will fabricate the initial fuel core load for the reactor outside Iran. The international partnership will cooperate with Iran, including through technical assistance, to fabricate, test and license fuel fabrication capabilities in Iran for subsequent fuel core reloads for future use with this reactor. Destructive and nondestructive testing of this fuel including Post-Irradiation-Examination (PIE) will take place in one of the participating countries outside of Iran and that country will work with Iran to license the subsequent fuel fabricated in Iran for the use in the redesigned reactor under IAEA monitoring.
ترجمه وزارت خارجه:
راکتور بازطراحی شده اورانیوم غنی‌شده ۳.۶۷ درصد در ترکیب شیمیایی دی‌اکسید اورانیوم، با جرم حدود ۳۵۰ کیلوگرم در بارگذاری اول قلب با سوختی که توسط کمیسیون مشترک بررسی و تائید شده است به کار خواهد برد.
مشارکت بین‌المللی با همکاری ایران سوخت اولیه راکتور را در خارج از ایران خواهند ساخت. مشارکت بین‌المللی از طریق کمک‌های فنی به ایران در ساخت و تست سوخت مورداستفاده در بارگذاری‌های آتی این راکتور و اعطای پروانه توانایی ساخت سوخت در ایران همکاری خواهند کرد. تست‌های مخرب و غیر مخرب این سوخت‌ها ازجمله تست‌های بعد از تابش‌دهی توسط یکی از کشورهای مشارکت‌کننده در خارج از ایران انجام خواهد گرفت و آن کشور با ایران کار خواهد کرد تا بتواند پروانه ساخت سوخت در ایران را متعاقباً برای بارگذاری‌های آتی راکتور بازطراحی شده تحت نظارت آژانس انجام دهد.
ابراهیم کارخانه‌ای درباره رآکتور اراک می‌گوید: رآکتور آب‌سنگین اراک حاصل نبوغ جوانان ایرانی است و این رآکتور بومی است، ازآنجاکه ساختار کلی همه راکتورها مشابه همدیگر است لذا اگر ما به فناوری ساخت این رآکتور ۴۰ مگاواتی به‌طور ۱۰۰ درصد دسترسی پیدا کنیم و این رآکتور به بهره‌برداری برسد قادر خواهیم بود دیگر راکتورهای قدرت موردنیاز کشور را هم در داخل و با فناوری بومی تولید کنیم که این مهم باعث مخالفت میشود؛ سوخت رآکتور قدرت بوشهر یا نیروگاه اتمی بوشهر اورانیوم غنی‌شده زیر ۵ درصد بوده و سیستم خنک‌کننده آن آب سبک است که به آن رآکتور آب سبک هم می‌گویند اما سوخت موردنیاز رآکتور آب‌سنگین اراک اورانیوم طبیعی بوده و سیستم خنک‌کننده آن آب‌سنگین است.
همچنین قدرت رآکتور آب‌سنگین اراک ۴۰ مگاوات بوده و تحقیقاتی است و برای تولید رادیو ایزوتوپ‌های موردنیاز در پزشکی و صنعت از آن استفاده میشود درحالی‌که نیروگاه اتمی بوشهر ۱۰۰۰ مگاوات بوده و برای تولید برق است.
در اراک دو تأسیسات وجود دارد یکی تأسیسات آب‌سنگین است که فقط آب‌سنگین تولید میکند و دیگری رآکتور آب‌سنگین IR-۴۰ است که باقدرت ۴۰ مگاوات کار میکند (همان راکتوری که سیستم خنک‌کننده آن آب‌سنگین است).تأسیسات آب‌سنگین صرفاً آب‌سنگین مصرفی رآکتور ۴۰ مگاواتی را تولید میکند و البته آب‌سنگین مصارف زیادی در عرصه پزشکی، کشاورزی، تحقیقاتی، صنعتی و... دارد.
